Veiligheid in de repair café ?

[claude]

Hallo,

Ik ben nieuw op dit forum, dus presenteer ik mezelf eerst.
NB: Ik spreek frans, ik ben niet perfect tweetalig en ik verontschuldig me voor mijn onvolmaakte nederlands.
Mijn naam is Claude, Ik ben een elektrotechnisch ingenieur nu met pensioen.
Ik werkte op het gebied van vermogenselektronica en dus nam ik diverse Veiligheid's cursussen en opleidingen, vooral gefocust op de gevaren van elektriciteit.

Ik ben vrijwilliger in twee repair café's in Brussel en ik heb ook een aantal andere repair café's bezocht.

Een ding dat heeft mij ten zeerste geschokt : het totaal ontbreken van elektrische veiligheid en de bijzonder gevaarlijke wijze waarop sommige reparateurs aan het werk waren.

Nog niet lang geleden, is een stagiair zelfs geëlektrocuteerd geweest. Gelukkig was het niet erg.

Dus, hier komt mijn vraag:

Hoe hebben jullie in Nederlands de veiligheid'sprobleem (vooral in het werken met electriciteit) opgelost ?

Volgens mij, zijn de gevaren te wijten aan drie oorzaken:

1) Repair café's zijn niet adequaat uitgerust om veilig te werken aan de herstelling van elektrische aparaten.
Volgens het belgische algemeen Reglement op de Elektrische Installaties, moeten alle geleidende delen onder netspanning moeten beschermt zijn tegen het aanraken.
Wanneer een reparateur een test doet onder spanning met een geopend apparaat, is dat helemaal in overtreding met het Belgisch wettelijk reglement.

Om de risico's te verminderen, zouden de reparateurs een geïsoleerde variac ter beschikking moeten hebben (met aparte primaire en secundaire) met een stroomonderbreker of een regelmatige variac (niet geisoleerde) met een scheidingstransformator.
Dit zou het risico op elektrocutie tussen fase en aarde voorkomen en de unit op gereduceerde spanning voeren tijdens het functioneel testen.
Maar om dat maar een maal per maand te gebruiken, zou de investering echter te hoog zijn.

2) een reparatieshop zou normaal niet toegankelijk mogen zijn voor het publiek is omdat het een gevaarlijke plaats ondanks de veiligheidsmaatregelen. Maar de repair cafés zijn openbare plekken voor het publiek, er zijn zelfs ook kinderen die daar spelen en zomaar alles aanraken!

3) reparateurs zijn vaak amateurs die niet voldoende kennis over de veiligheid hebben.

Op basis van deze bevindingen, stel ik volgende veiligheidsmaatregelen om de toestand in de Belgische repair café's te verbeteren :

1) Voor huishoudelijke apparaten: 230V -  testen verbieden op de geopende apparaten, behalve in geval van overmacht.
(Let op: niet van toepassing in de elektronica!)

De diagnose moet worden gesteld met de ohmmeter en de bewaking van de isolatie fase / aarde met een 500V megger gemeten worden.
Functioneel testen op geopend apparaat mag alleen met verminderde veiligheid spanning (48V) uitgevoerd worden.
 Men moet een 48v veiligheidstransformator gebruiken.

De laatste test met 230V netspanning mag alleen worden uitgevoerd nadat het apparaat in elkaar gezet is.
De veiligheid is belangrijker dan prestaties.

2) de vaardigheden van nieuwe reparateurs analyseren.
Om dit te doen, zullen ze gedurende hun eerste 4 repair café's met een ervarend reparateur werken.
Als ze niet voldoen aan de veiligheidsvoorschriften, zal het niet worden toegestaan om door te gaan voor een reparateurs.
Wat we verwachten als uitrusting  is een kast met een transformator 230V / 48V 250VA met 6A uitgangsautomaat en multi-stopcontacten.
Twee of drie per repair café zou genoeg zijn als verschillende reparateurs dezelfde transformateur kunnen verdelen.
Graag uw advies.

Mvg.
Claude.

[Drambuie]

Awel Claude,

Ik denk dat je een belangrijk onderwerp naar voren brengt.

Ik werk mee in een aantal Repair Cafés in Breda.
Los van de onveiligheid van de apparaten, die de mensen ter reparatie aanbieden, waar soms al, letterlijk!, haren rijzende reparaties of modificaties aan gedaan zijn, zie ik ook wel eens reparateurs "minder" veilig bezig.

Wel moet daarbij een onderscheid gemaakt worden tussen reparateurs, die weten wat ze doen en zich goed bewust zijn van de gevaren die (noodzakelijkerwijs) ontstaan bij het meten aan en repareren van (geopende) elektrische apparaten en die reparateurs, die in hun enthousiasme aan de gang gaan en hun beperkingen qua kennis van elektrische veiligheid niet kennen.

De locaties van de RC,s zijn allen voorzien van randaarde stopcontacten en zekeringsinstallaties met aardlekschakelaars (differentiaal-veiligheid schakelaars). Vaak wordt bij het testen van apparaten een lichtere dubbele afschakelende tussenzekering gebruikt om de "klap" te beperken en te voorkomen dat we opeens in het donker zitten.
Structureel (ook in een training) proberen we de reparateurs van het veiligheidsaspect te doordringen voor hen zelf en voor de meehelpende / meekijkende klant.
Eerst goed naar het verhaal van de klant luisteren: wat is het defect?, hoe is het ontslaan?, vloog thuis de zekering en/of de aardlekschakelaar eruit?, brandlucht of vonken? etc.
Daarna de ohmse weerstand van het (ingeschakelde) apparaat meten en evt. met een goede multimeter een lek naar de rand aarde. (ja, een megger is beter, maar het gaat mij ook om het zich er van bewust zijn!)
Apparaten met randaarde ook gebruiken in een stopcontact met randaarde.

Moet een apparaat toch onder spanning doorgemeten worden, dan in een (zo veel mogelijke) veilige setting op een isolerende ondergrond, zelf rubber zolen dragen en geen contact met geleidende aardpunten, alle vreemde handen er vanaf en liefst met één hand in de zak meten.
(Gelukkig zijn de op het chassis spanning dragende radio's en TV's aan het uitsterven en zien we deze bijna nooit in het RC.)

Zeker, bij voorkeur zou een scheidings-regel transformator aanwezig moeten zijn, het liefst één per werkplek, maar deze (veiligheids-)luxe valt helaas vaak buiten het budget van het Repair Café (net zoals een deel van het Belgische elektriciteitsnet nog buiten de veiligheidsnormen valt!)

Noch qua veiligheid, noch qua arbeidsomstandigheden zal een perfecte professionele situatie budgettair en binnen de “inloop-setting” van het Repair Café haalbaar zijn voor de particuliere(!) vrijwilligers. Tenzij een van deze vrijwilligers deze apparatuur uit een vorig (arbeids-)leven inbrengt of de vrijwilligers van het Repair Café er van kan overtuigen de donaties en/of subsidies hier aan te besteden.

De grootste veiligheid zal mijn inziens gehaald moeten worden uit (veiligheids-)kennis en bewustzijn bij de reparateurs zelf en het ook uitdragen en overgeven ervan naar elkaar en naar de klanten!
Daarnaast geldt voor elke reparateur in een Repair Café (niet alleen elektro): Blijf binnen het kader en de doelstellingen van het Repair Café en ken je eigen grenzen!

Groet, Drambuie
 
Overigens, onrustige kleine kinderen in het Repair Café sluiten we voor hun eigen veiligheid altijd op in een kooi van Faraday!

[claude]

Awel Drambuie,

Heel bedankt voor uw antwoord.

Veiligheid is niet alleen veilig werken.

Als dat waar zou zijn, kan een werknemer zijn helm niet dragen op een bouwplaats onder het voorwendsel dat hij zorgt dat er niets op zijn hoofd valt.

Sommige reparateurs werken gevaarlijker dan anderen, dat klopt.
Maar dit feit voldoet aan de veiligheidsnormen niet.
Er zijn geen excuses of motiveringen voor inbreuken op veiligheid, noch de ervaring en bekwaamheid van reparateurs, noch het ontbreken van voldoende budgetten.
Dit is voor deze laatste reden dat ik een goedkope oplossing met een 48V veiligheidstransformator  voorgesteld heb.

Een ander belangrijk punt :  een diferentiele schakelaar is een secundaire bescherming.
Het hoeft niet de primaire bescherming vervangen.
Het is maar een electro-magnetische beveiliging die niet 100% zeker is (kan defect zijn alhoewel er een test knob bestaat)  en het is ook niet 100% zeker dat 30 mA geen hartaanval kan veroorzaken.

De primaire bescherming kan in geen geval worden verwijderd. (maar dat is wat we zijn aan te doen in de repair café's !

Wat is de primaire bescherming ?

Het is de ene gegarandeerd door de klasse van het apparaat:

Klasse 0: Het apparaat heeft een functionele isolatie zonder aarding. Plug van apparaten van deze klasse hebben geen aarding. Het karkas kan onder  gevaarlijke spanning staan (bijvoorbeeld in geval van een isolatiefout) zonder dat de fout wordt ontdekt voordat ertegen contact is;
Let op: de verkoop van klasse 0-apparatuur wordt in Europa verboden.
Opengemaakte apparaten zijn nog gevaarlijker dan klasse 0 want ze zijn gevaarlijk zelfs zonder isolatiefout ...!!!!!

Klasse 1: Het toestel heeft een functionele isolatie met aardklem en potentiaalvereffening. Deze apparaten hebben een aarding die aan de metalen onderdelen verbonden is;

Klasse 2: het apparaat heeft een versterkte isolatie zonder toegankelijke metalen deel. Pluggen van klasse 2 apparaten hebben geen aard pin; (dubbel isolatie)

Klasse 3: het apparaat werkt in veiligheid extra lage spanning (SELV) (50V maximum).
Dat is de reden waarom wij voorstellen functionele testen met 48V te doen...dat is veilig en toegelaat.

Klassenmacht beschermingsmiddelen moet erop worden aangeduid met het bijbehorende symbool.

Ik ga ook niet akkoord op de standpunt dat de reparateur is verantwoordelijk voor zijn eigen veiligheid...dat is maar gedeeltelijk waar.
Het repair café is ook verantwoordelijk om minimale veiligheid's omstandigheden te voorzien, zowel voor de reparateurs als voor de klanten. (nalatigheid)

[Drambuie]

Beste Claude,

Uw opmerkingen zullen ongetwijfeld technisch en juridisch juist zijn en zeker gelden in een situatie waarbij een organisatie of werkgever mensen betaald of onbetaald in dienst heeft. Echter "het Repair Café" is in wezen niets meer dan een ontmoeting van buren, hobbyisten, wijkbewoners etc. met wisselende deskundigheid die elkaar helpen met het repareren van elkaars spullen zonder enig commercieel oogmerk.

De organisatie die de ruimte voor deze ontmoetingen beschikbaar stelt kan niet (geheel) verantwoordelijk gesteld worden voor wat er wel (en niet) gebeurt.

Ik moet de "buurman" nog ontmoeten die met werkoverall, veiligheidsschoenen, helm, leidingzoeker (of het bedradingsschema van het huis) een schilderijtje op gaat hangen bij de buurvrouw en daarbij ook nog de werkplaats veilig afzet. (meestal neemt hij ander gereedschap mee  )

Dit laat onverlet dat de vrijwilligers die hun hobby(of vak) serieus nemen er alles aan zullen (moeten) doen om zo veilig mogelijk te werken en daarbij ook de veiligheid van de andere vrijwilligers en klanten in de gaten moeten houden. De organiserende vrijwilligers zullen naar de behoeften en adviezen van deze "deskundigen" moeten luisteren, waarbij uw adviezen zeker ook een leidraad kunnen zijn.

In mijn ogen blijft het privézaak tussen particulieren die in onderling overleg gezamenlijk een activiteit/hobby bedrijven.
Het huishoudelijk regelement van de meeste Repair Cafés maakt dit ook vaak al naar de klanten duidelijk.

De autohobbyclub, die geen afzuiging heeft,
De particulier, die met verf met oplosmiddelen zijn hersens mag "wegkwasten",
De burger, die aan risicosporten doet,
etc. etc.

De wereld buiten de arbeidsomstandighedenwetgeving blijft weerbarstig en in mijn ogen heeft daar nog steeds de persoon zelf de grootste verantwoordelijkheid voor zichzelf en zijn omgeving.
Een verantwoordelijkheid die blijkens uw deelname aan een Repair Café ook rekbaar is.

Groet, Drambuie

PS graag nodig ik ook andere forumbezoekers uit hun visie weer te geven! (een welles-nietes discussie tussen slecht 2 reparateurs voortzetten lijkt me niet zinvol.) 

[claude]

Beste Drambuie,

Helaas zijn veel mensen aan het denken aan veiligheid alleen nadat een ongeval gebeurt.

Maar dan is het te laat.

Als ingenieur die veiligheidstraining gekregen heeft, heb ik de plicht om een dergelijk ongeval te voorkomen.

Mijn deelname als een eenvoudige reparateur staat me niet toe om iets op te leggen, maar, ik stel oplossingen voor.

In tegenstelling tot wat je zegt, het repair cafe is niet een privé-zaak tussen particulieren.

Het is toegankelijk voor iedereen, zonder nood van een lidkaart, het is openbaar.

Dit is geen prive-club en zelfs een prive-club moet voldoen aan de veiligheidsnormen, zowel met betrekking tot de elektrische installatie als brandgevaar.

Er bestaan honderden repair café in verschillende landen en ik lees hier op deze site:
Duizendste reparatie in Repair Café Bussum
Dat is zeker geen occasionele ontmoeting van buren !

Ik raad u aan advocaten te raadplegen om te weten precies wat de situatie in termen van strafrechtelijke aansprakelijkheid in geval van een ernstig of dodelijk ongeval gebeuren zou zijn in een repair café.

Op het niveau van burgelijke aansprakelijkheid, er heeft zeker verzekering, zelfs als blijkt dat er grove nalatigheid, de verzekering kan keren tegen degenen die verantwoordelijk zijn voor dergelijke nalatigheid.

Hoeveel kost een 250VA 230V/48V veiligheid transformator ?....125 euros....heel weinig om het leven te beschermen !
We hebben zelfs een tweedehand transformator voor maar 25 euros gekocht ...

[Drambuie]

Claude, uw vraag was:

Hoe hebben jullie in Nederlands de veiligheid'sprobleem (vooral in electriciteit) opgelost ?

Maar u blijft "uw oplossing" promoten en beargumenteren, waarbij ik overigens opmerk, dat ook een, zich wel of niet van veiligheid bewuste, reparateur aan een veiligheidstransformator kan blijven "hangen"!

De door u genoemde aantallen reparaties (niet alleen elektrische apparaten!)  en Repair cafés in Nederland en het ontbreken van berichten over onveiligheid of ongevallen daarbij wekken juist de suggestie(!) dat het er, al sinds 2010, redelijk veilig aan toe gaat.   

De discussie hoeveel een leven waard"  is acht ik hier weinig zinvol.

Het onderwerp veiligheid is en blijft ook in mijn ogen zeer relevant, daarom herhaal ik dan ook slechts mijn uitnodiging aan de andere forumleden hun visie op en ervaringen met het onderwerp (elektrische) veiligheid in het Repair Café hier en met u te delen.

[claude]

Beste Drambuie,

Zou ik uw antwoord aan mijne vraag willen samenvatten, zou het meer of minder de volgende zijn:

"We hebben de veiligheid's probleem in Nederland NIET OPGELOST want er geen veiligheit's probleem bestaat....tot nu toe is er geen ongeval gebeurt....en er is het ontbreken van berichten over onveiligheid"

Dat was zeker niet het antwoord dat ik was aan te wachten !

Princiepen als "Er is nooit iets gebeurd, dan moeten we niets doen" zijn onaanvaardbaar in het gebied van veiligheid.
Daarom moet ik promoten en beargumenteren mijne oplossing.

Er zijn duidelijke overtredingen van normen en reglementen over elektrische veiligheid in de repair cafés.
De discussie als dat mag zo blijven of dat mag niet is zinloos...DAT MAG NIET !
De juiste discussie is hoe deze overtredingen te voorkomen.

Wat bedoel je met "een reparateur aan een veiligheidstransformator kan blijven "hangen"! ?
Spreek je over risicos of electrificatie ou elektrocutie ?

48V is een veilig spanning omdat stroom tussen phases blijft minder dan 30mA zelfs met natte huid en er is geen gevaar tussen een phase en aarde.

[Drambuie]

Een laatste toevoeging naar aanleiding van uw onjuiste "samenvatting" van mijn antwoorden waarin u mij woorden in de mond legt die ik niet geschreven hebt en u er al helemaal geen blijk van geeft de strekking van mijn antwoorden op te pikken:

Daarnaast vertaalt u de visie van een Nederlander meteen naar "We in Nederland" en dat is mij echt te veel eer.

Een belangrijke bron van onveiligheid is het niet goed begrijpen van de ander of te wel miscommunicatie.
Ik "moet" u dan ook aanraden de veilige omgeving van uw eigen taal te zoeken.

PS. Met "hangen" bedoel ik inderdaad dat elektrocutie ook achter een veiligheidstransformator mogelijk is, zeker boven uw arbitraire 48 volt.

[claude]

Me dunkt toch wel dat iedereen begrepen heeft dat , wanneer ik schrijf " We hebben de veiligheid's probleem in Nederland NIET OPGELOST", dat bedoelt, veiligheid's probleem in de repair cafés in Nederland en dat heeft niets te doen met de Nederlanders !

48V is geen "arbitraire" spanning: 24V and 48V zijn gewone uitgang's spanningen van veiligheid'stransformatoren.
48V is ook de hoogste spanning verenigbaar met Klasse 3 standaart (max. 50V).

"Ik "moet" u dan ook aanraden de veilige omgeving van uw eigen taal te zoeken. "

Het is zeker niet eenvoudig in het nederlands te schrijven...Ik heb U op de hoogte gebracht vanaf mijn eerste post dat ik franstalig ben !